JĂłzef Bohdan DziekoĹski SÄdziwoj

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

ku, by�y ogniwem ��cz�cym go z Armini�. Nie zastanawia� si� ju� nad tym, �e rozmowa z ni�,
jej towarzystwo, sta�o si� powoli dla niego nieodzownym i by�o jedynym.
Arminia mieszka�a ze star� przyj�t� s�u��c�, samotna, bez znajomych, bez przyjació�, i uni-
ka�a ich.
Smutek nada� ca�ej jej postawie powag� i czaruj�c� pi�knoS�, jakiej w niej dot�d nie spostrze-
ga�. Chocia� rysy zosta�y te same, rozwin�y si�, nabra�y wyrazu i nowy duch o�ywiaj�cy je
podwy�szy� do niepoznania ich pi�knoS�. Najpierwsza i najrzadsza z ozdób kobiety, czo�o jej,
wysokie i równe, jaSnia�o wznios�� i szlachetn� otwartoSci�. Oczy ciemnob��kitne, pos�uszne
ka�demu uderzeniu serca, tak pi�knie odbijaj�ce od czarnych w�osów, zachwyca�y. Oprócz
tego w ka�dym poruszeniu jej, w mowie, w g�osie nawet, panowa�a jedna zgodna harmonijna
ca�oS�, zmuszaj�ca najoboj�tniejszego do podziwienia tej pi�knoSci, której sztuka nie �mi�a.
Jednego wieczoru po zachodzie s�o�ca, w owej mi�ej porze, kiedy dzie� si� ju� ko�czy, a noc
jeszcze nie zacznie, w tej przechodowej chwili, tak podobnej do teraxniejszego stanu duszy
S�dziwoja, w �agodnym zmroku, który serca nasze usposabia do otwarcia si�, jak kwiaty nie-
których roSlin wieczornych do wydawania zapachu z zamkni�tych w dzie� koron kwiatowych,
S�dziwoj siedzia� z Armini� pod wystaw� domu, w którym umar� Kosmopolita.
D�ugi czas w milczeniu wpatrywali si� w cudny obraz roztoczony przed nimi. Tajemnicze
wiecznoSci hieroglify gwiazdami na niebie znaczone jasno si� iskrzy�y, a na WiSle czerwone
ognie, jak drugie gwiazdy ziemi, igra�y odbite w wodzie, nad której falami unosi�y si� smut-
109
ne okrzyki retmanów i dalekie Spiewy flisów, jakby star� rzek� Wandy do snu ko�ysa�y.
Cichn�� gwar miasta i dzwony nieszporne milkn�y, wszystko uroczyst� harmonijn� modlitw�
ciszy wprost bi�o do serca patrz�cych.
MySli Arminii buja�y daleko od ziemi i wracaj�c nawet do niej z wy�szych zst�powa�y obra-
zów.
Wskazuj�c na niebo z cicha rzek�a do S�dziwoja:
- Jak si� nazywa ta gwiazda z �agodnym, dr��cym po�yskiem, jeSli mnie przeczucie nie myli,
jest to gwiazda mi�oSci?
- Nie odgad�aS, jest to Jowisz opieku�czy, planeta pot�gi i m�droSci.
- A gdzie� ta, któr� wspomnia�am?
- Jak ten ju� zajdzie, nad ranem tamta wschodzi, jedn� tylko chwil� jasno Swieci, bo wkrótce
s�o�ce gasi jej promiona.
- Rozumia�am - doda�a Arminia - �e ich Swiat�o ��czy si� razem; �e wspólne w jednej konste-
lacji dwie najpi�kniejsze opiekunki ludzkich w�adz s� siostrami.
- Tak! je�eli dzie� z noc� s� dzie�mi jednej matki, to i mi�oS� z m�droSci� s� rodze�stwem.
- Czyli�by nigdy razem nie mia�y si� ��czy�?
- Tylko w Bogu spóln� ich xród�o, cz�owiek jedn� wybiera� musi, jeSli czyst� chce posi�S�.
Gdy od kolebki goni za uczuciami, wtedy nie pojmuje m�droSci, a gdy dalej t� wy�sz� Sciga,
ju� przy po�udniu �ycia uschnie w jego sercu w�t�y kwiat mi�oSci, cho� do zmroku ledwo krok
jeden w niezmierzonej nauce post�pi�...
- Wi�c na có� �y� tak niepewno - odrzek�a Arminia - na co waha� si� ci�gle mi�dzy dwoma
biegunami? Takiego �ycia nie móg� nam Stwórca przeznaczy�.
- A cho�by i nie przeznaczy� - doda� po chwili S�dziwoj - czy wierzysz, �e jest sposób od-
gadnienia w�asnego przeznaczenia? Jak te gwiazdy, rozdzielone miriadami innych s�o�c, nie
spotykaj� swych promion ze sob�, tak znajdx ludzi, aby dwie krople Sród oceanu sp�yn�y si�
razem. Przecie� takie by�o po��czenie wasze z Kosmopolit�. Arminio, czy by�aS szcz�Sliw�?
- On czu� to - rzek�a sm�tnie - nie byliSmy dla siebie przeznaczeni. Przysi�g�am, �e oddam
r�k� temu, kto m� matk� uzdrowi, a chocia� Kosmopolita nie wiedzia� o przysi�dze, zdawa�o
mi si�, i� powinnam jej dope�ni�. Lecz mam�e ci wyzna�, mo�e to grzechem jest, ale zdawa-
�o mi si�, i� przywi�zanie tak powinno by� nieprzymuszone, wolne, aby by�o szczere, �e ta
sama przysi�ga przeszkadza�a mi kocha�, jakbym chcia�a z ca�ej duszy mojego m�a. Szano-
wa�am go, ubóstwia�am, bom nie widzia�a nikogo z kim by mo�na porówna� tego anielskie-
go cz�owieka. Charakter jego ci�gle jednostajny, pogodny jak dzie� bez chmury, widoczna
wy�szoS� w ka�dym s�owie bij�ca, ta pi�knoS� nawet, bez porównania, wzbudzi�y we mnie
uwielbienie bez granic; biedna! bra�am to za mi�oS�. A jednak bywa�y chwile, w których oba-
wia�am go si�. Jakkolwiek wieSci, które o nim chodzi�y, nic w oczach moich nie usprawiedli-
wia�o, jednak czasami, kiedy siedzia� nad brzegiem morza i patrza� si� w nieScignion� ciem-
nej wody powierzchni� lub kiedy widzia� zachodz�ce s�o�ce albo jakikolwiek wielki widok
natury, wtedy zamySla� si�, oczy jego wyraxnie si� rozpala�y, xrenice jego rzuca�y promiona,
jakby dwie gorej�ce iskry. Zdawa�o mi si� i� rozmawia z jakimiS niewidzialnymi dla mnie
istotami, �e w innym �yje Swiecie, i wtedy trwoga mnie przejmowa�a. On wszystko wiedzia�,
nim usta otworzy�am ju� mySl moj� zgadywa�. DomySla�am si� z boleSci�, i� nawet ukrywa
przede mn�, �e mu najskrytsze moje mySli nie s� tajemnymi. I ja wobec jego, jak wobec
mojego ducha-dr�czyciela, ukrywa�am �zy uSmiechu; nie chcia�am jemu przykroSci robi�,
110
a ba�am si�, aby którakolwiek mySl moja nie obra�a�a go, i stara�am si� mySli odgania� - cho-
cia� wiedzia�am, i� to na nic nie pos�u�y. On spostrzeg� te m�ki i zacz�� mnie cz�sto unika�
i zostawia� samotn�.
- A wtedy twój obraz przychodzi� mi do pami�ci, lubi�am marzy� o tobie, bo od czasu, jak
pierwszy raz ci� zobaczy�am, kocha�am ci� jak brata. Po matce mojej, zawsze pierwsze twoje
nazwisko mimowolnie w modlitwach moich wspomina�am. I ja nie wiem dlaczego to, nawet
póxniej wyrzuca�am sobie, �e ciebie wi�cej kocham sercem, jak m�a, i wspomnienie twoje
chcia�am odegna�, ale na pró�no. Wiesz, �e oczy mo�na zamkn��, aby nie widzia�y, oddech
wstrzyma�, ale któ� potrafi bicie serca zwolni� albo przyspieszy�? Kocha� kogo prawdziwie
jest to tak �agodne, pe�ne poSwi�cenia uczucie, i� niepodobna, aby kiedykolwiek by�o grzechem.
- W czasie tych moich walk z twoim obrazem spostrzeg�am, i� m�� mój czy si� wyrzeka swej
nauki, czy niespodzianie utraca sw� tajemn� w�adz�, lecz coraz by� niespokojniejszy. Wzrok
jego bardziej ludzkiej nabiera� barwy, sk�onnoSci, ch�ci, wszystko stawa�o si� podobne do
moich. Wtedy twój obraz zaczyna� si� sam w mym sercu zaciera� i ja poczyna�am wierzy�
i cieszy� si�, �e jego ukocham, a o tobie zapomn�; to znów �al mi by�o ciebie! O! ja wiele
wycierpia�am! - Kiedy mniej zaczyna�am cierpie�, jego uwi�ziono; wtedy - z �alu i obawy
o mego dobroczy�c� - nawet biedne serce czasu nie mia�o niepokoi� i krwawi� si� w sobie.
- Niestety! - rzek� S�dziwoj - walki ze Swiatem niewidzialnym stokro� s� okropniejsze od
tych, które ciebie, biedn�, trapi�y, i nie tylko tak doskona�ych, jak m�� twój, s� udzia�em.
Szcz�Sliwa! nie znasz walki z duchami, które mySl ow�adn�! Serce zbyt wielkie zaludnia [j�]
mary, a wtedy zdaje ci si�, i� w duszy w�asnej jest okno tajemne, przez które, jak do kopalni
skarbów niewidzialnego Swiata, spuSci� si� mo�na.
- I czy� tu ma�o jest skarbów pod niebem - wtr�ci�a Arminia wznosz�c oczy do gwiazd. -
Patrz, jak uroczy jest ten Swiat widomy, czy� ci� sam jego widok nie potrafi zbawi� od udr�-
cze� mar zmroku?
- Jest uroczy - odrzek� S�dziwoj - dla tych, którzy czuj� pi�knoSci tych barw i kszta�tów. Ale gdzie
ty cia�o, tam ja szkielet widz�, gdzie ty podziwiasz �ycie, tam mnie Smier� przera�a, a ta stracona
u�uda ka�e mi szuka� innej, wznioSlejszej pot�gi, wdzi�ków ducha niepodleg�ego Smierci.
- Nie mySl - zawo�a�a Arminia - lecz serce darzy chwilami, które za wieki starcz�. MySl ego-
isty sama sobie wystarczy zimna, nie dba o szcz�Scie, dba tylko o martw� prawd�. Mi�oS� ma
tak�e swój Swiat niewidzialny, który si� objawia kochaj�cym, ale nie zabija trwog�. Spojrze-
nie mi�oSci, to gwiazdy albo kwiaty, które zdaj� si� patrze� na ciebie oczyma ukochanego; jej
g�os s�yszysz w ka�dym dxwi�ku przyjemnym. Na ka�dym miejscu, ze wszystkiego, na czym [ Pobierz całość w formacie PDF ]

Podobne