[ Pobierz całość w formacie PDF ]
kratesie, abyś raz wreszcie, na miłość boską, przestał
wystrzegać mówienia prawdy. Jeśli operuje słowami
w kółko rozprawiać o szewcach, cieślach, kowalach,
ze
fałszu, jaćne> należy się starać mówić prawdę.
ponieważ, jak mi się zdaje, imiona tych rzemieślników
35 W tynł momencie przerwał mu gniewnie Chari-
aż do znudzenia powtarzają się w twoich dyskusjach.
kles:
A więc pytał dalej Sokrates nie będzie
SkofO) Sokratesie, nie możesz zrozumieć, oświad
mi również wolno rozprawiać i o tym, o czym z reguły
w
czamy ci sposób bardziej wyrazny: nie wolno ci
po takiej przygrywce jest mowa, a mianowicie, co to
w ogóle prowadzić dyskusji z młodymi.
jest sprawiedliwość, a co pobożność, i o wielu innych
AbV więc powiedział Sokrates wyświetlić
tego rodzaju sprawach?
sprawÄ™ d£ koÅ„ca, powiedzcie mi, proszÄ™, do którego
Na boga! odrzekł Charikles i o tym nie
roku życi^ należy ludzi uważać za młodych?
j wolno, a zwłaszcza o pasterzach, w przeciwnym razie,
Aż do czasu brzmiała odpowiedz dopóki
I strzeż się, żebyś i ty sam nie przyczynił się do zmniej
z braku należytego rozsądku nie mogą zasiadać w ra
szenia liczebności stada!
dzie. Uni ^j zatem dyskusji z ludzmi w wieku poniżej
I tutaj wyszło na jaw, że to opowieść o pasterzu 3S
trzydziestki zawyrokował Charikles.
i stadzie owiec, o której im doniesiono, wywołała ten
A wili zapytał Sokrates zechcę kiedyś coś
36 gniew na Sokratesa.
kupić, a sprzedający będzie w wieku poniżej trzy
Przedstawiłem więc, jak nastąpiło zbliżenie Kri-
n e
dziestki i° i bÄ™dzie mi wolno nawet zapytać, co
| tiasza do Sokratesa i jak się kształtowały ich wzajemne
ile kosztuje?
I stosunki. Teraz chciałbym z tego wyciągnąć wniosek, 39
Ależ wolno, na bogów! odpowiedział Cha
że działalność wychowawcza nie wywrze na nikim
rikles. Tylko, że ty masz już taki zwyczaj, Sokra
[ skutku, jeżeli wychowanek nie ma szacunku dla osoby
tesie, że jeśli nawet wiesz doskonale, jak rię rzeczy mają,
nauczyciela. Kritiasz i Alkibiades byli wprawdzie
stawiasz jednak najrozmaitsze pytania. Takich więc
I wychowankami Sokratesa, dopóki pozostawali w gronie
pytań nie zadawaj.
jego uczniów, nie z szacunku jednak dla jego osoby,
r z e
Dob odparł Sokrates d
ule dlatego, że od samego początku kierowali się
jeśli mnie jakiś młodzieniec zapyta, dajmy na to,
chęcią zdobycia najwyższej władzy w państwie. Już
gdzie miękka Charikles albo gdzie w tej chwili znaj-
bowiem w czasie, kiedy przebywali na nauce u Sokra-
38 Wspomnienia o Sokratesie I 2 Wspomnienia o Sokratesie I 2 39
tesa, z nikim innym nie starali się bardziej rozprawiać Dobrze, lecz jeśli w państwie tyran zdobędzie
40 niż z wybitnymi mężami stanu. Opowiadaj'ą na przy najwyższą władzę i podyktuje na piśmie obywatelom,
kład, że Alkibiades nie mając jeszcze dwudziestu lat co czynić trzeba, czy to także jest prawo?
życia, wszczął taką oto dyskusję na temat prawa Również to wszystko odpowiedział Perykles "
z Peryklesem, swym opiekunem i ówczesnym naczel co tyran sprawujący najwyższą władzę na piśmie
nikiem państwa: oznajmi obywatelom, nazywa się prawem.
Powiedz, drogi Peryklesie, czy nie zechciałbyś A co to jest przemoc, drogi Peryklesie, i czym
mi wytłumaczyć, co to właściwie jest prawo? jest bezprawie? Czy czasem nie wtedy dochodzą one
do skutku, kiedy silniejszy, nie pytajÄ…c o zgodÄ™, prze
4i Z wielką przyjemnością! odpowiedział Perykles.
mocą zmusza słabszego, by czynił to, co się jemu po
A więc, na bogów, wytłumacz mi, proszę po
doba?
wiedział Alkibiades. Gdy bowiem słyszę, jak chwalą
niektórych obywateli za przestrzeganie prawa, przy Tak myślę przytaknął Perykles.
chodzi mi na myśl, że nikt sprawiedliwie nie mógłby A więc to wszystko, co tyran dyktuje, nie pytając
sobie zasłużyć na taką pochwałę, gdyby nie wiedział, o zgodę obywateli, i siłą zmusza do wykonania, jest
co to jest prawo. bezprawiem?
42 Oczywiście. Nie myśl tylko, drogi Alkibiadesie, Masz rację odpowiedział Perykles. I wobec
że pytasz o coś trudnego, chcąc się dowiedzieć, co to tego odwołuję swoje poprzednie twierdzenie, że co
jest prawo. Najzwyczajniej to wszystko jest prawem, kolwiek tyran podyktuje, nie pytajÄ…c o zgodÄ™ obywa
co większość narodu na zgromadzeniu ludowym uchwali teli, jest prawem!
i poda do wiadomości na piśmie, określając dokładnie, A to wszystko, co mniejszość narodu, nie pytając
co czynić trzeba, a czego nie trzeba. o zgodę większości, ale tylko na mocy swej władzy
dyktuje w formie prawa, nazwiemy przemocÄ…, czy
Czy kiedy uchwali, Peryklesie, że trzeba czynić to,
nie nazwiemy?
co jest dobre, czy też to, co jest złe?
Ależ oczywiście, głuptasie, że tylko to, co jest To wszystko odpowiedział Perykles co
dobre, a nie to, co jest złe. ktoś rozkazuje drugiemu, obojętnie, czy na piśmie,
43 A jeśli nie większość narodu, ale nieliczna garstka, czy nie, nie pytając o zgodę, ale siłą zmuszając do
jak to się dzieje w ustroju oligarchicznym, zejdzie się wykonania, jest moim zdaniem raczej przemocą niż
na zebranie i podyktuje na piśmie, co czynić trzeba, prawem.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]